Kadının yargıda, tıpta, akademide, sanatta, sporda ve de politikada yer alması kadının ekonomideki varlığına, paydaş olarak yer almasına ve toplumun kadına bakış açısı açısından bir alt yapı veya bir ekosistem oluşturuyor. Parlementoda kadının varlığı hem ekonomiyi hem diğer kadınları olumlu etkiliyor. Bu kadın başarılı bir parlementer veya bir doktor olduysa, ben de başarılı bir girişimci veya sanatçı olabilirim dedirten olumlu düşünceye yol açıyor ve dolaylı bir rol model etkisi oluşturuyor. Başarılı bir politikacı kadın ise bu insan benim derdimi dinler diye bir güven ortamı yaratılıyor.
Parlamento’da kadın sadece kadın sorunlarına çözüm de değil. Tüm sorunlara kendi bakış açısının katkısını sunan olumlu bir enerji ve her zaman sürdürebilirlilik bakış açısını ortaya çıkacak kararlara taşıyabilecek bir güçtür.
Eğer kapsayıcılık konusunda yazılmış bütün makaleleri düzden ve tersten okursak kadına değer vermeyen toplumlarda sürdürülebilirlik ve finansal başarı olamadığını çok net olarak görebiliyoruz.
24 Haziran seçiminin pek çok kazanan vardı.
Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan kazandı. Başkan oldu. Yeni rejimin yerine oturmasını şekillendirecek.
Sayın İnce kazandı. Hem kalpleri kazandı, hem de sol oyların üst limiti olduğu algısını kısa sürede yıkarak oy kazandı.
Sayın Kılıçdaroğlu kazandı. İnce çözümünü destekleyerek, parti içi koltuk kaygılarının bu partinin önünü kesen en önemli etken olduğu algısını yıkarak kazandı.
Sayın Bahçeli kazandı. Kilit bir görev alarak ve dördüncü parti olmasına rağmen geleceğimizi şekillendirmeye katkı verme fırsatını yakalayarak kazandı.
HDP kazandı. Başkanı hapiste ilken barajı geçebilen bir parti olarak ülkenin kucakladığı bir parti haline geldi. HDP barajı geçemeseydi Parlemento’da kadın sayısı ciddi az olacaktı. Kadının adı olmayacaktı. Kanımca partinin kadın konusundaki dirayeti de partiye kazandırdı.
Sayın Akşener kazandı. Kendisini yoktan var eden bir kadın lider olarak kazandı. Sağın ılımlı ve gülümseyebilen yüzü olabileceğini göstererek ilk seçiminde kazandı.
Saadet Partisi kazandı. Vatan Partisi kazandı. Böyle ilgi ile izlenen bir seçimde varlıklarını koruyarak ve kendilerini anlatarak kazandılar.
Seçmen kazandı. Hem ilgisiyle, hem varlığı ile, hem de oyların bir söylemle çıkması ile kazandı.
Şimdi artık ekonominizi kurtaran çözümlere bakmak zorundayız. Parlemento sanki bu aritmetik ile daha da net bir görünüm kazandı. Kim ne yanlış yapıyorsa daha net görünecek. Sayın Bahçeli’nin denge ve denetleme görevi diye bahsettiği de bu olsa gerek. Her adım daha dikkatle izlenecek ve yanlış yapma ve yanlış yaptırma şansı olmayacak. Umarım bu görüşüm doğru çıkar. Tüm partilerin tarihi sorumluluğu olacak bu dönemde.
Artık hep birlikte ortak bir geleceğe bakmak zorundayız. Herkes ayağını yorganına göre uzatmak zorunda. Önce ekonomik tedbirler, tasarruf politikaları, sosyal politikalar, “mış” gibi terörle mücadele çalışmaları değil, gerçek çalışmalar, büyüme, gerçek kalkınma politikaları ile birlikte hem yargıda etkin bir sistem hem de sosyal adalet yapısı ve güçlenmesi, diğer yandan da vatandaş politikalarını ön plana çıkarmak zorunda ülkemiz. Balık dağıtmak yerine balık tutmak üzerine dikkatimizi toplamak zorundayız.
Bunlar olmazsa ve ekonomik dengeyi yerine oturtamazsak tarih hepimizi yanlış yapmakla suçlayacak.
Sesini çıkaramayanlar, duymayanlar, duymamazlığa gelenler, sorunu başkalarının sorunu kabul ederek umursamayanlar hep suçlu olacak. Şimdi hepimiz için doğru işler yapma zamanı. Şımaran, aldırmayan ve işi sadece kavga olanlar hem kendileri kaybedecek hem de hepimize kaybettirecek.
Son seçimdeki seçim neticelerimiz bize kadın girişimciliği ve kadının ekonomiye katılımı konusuna nasıl bir ışık tutuyor? Öncelikle kadın bakış açısından seçim neticelerini gözden geçirelim.
Kadın milletvekili sayımız 550 milletvekili içinde 76 idi. Bu oran %13.8 idi. Bu seçimde toplam 104 kadın millet vekilimiz oldu. 600 millet vekili içinde 104 kadın milletvekili oranını %17.3’ye getiriyor, sandalye sayısınında kadın oranı olarak azımsanmayacak bir artış var. Ancak, henüz kadının temsil edildiğinin limiti olarak kabul edilen %33’ün henüz ciddi olarak uzağındayız. Yine de oranda gelişme umut verici. Partiler arsında en iyi netice %37 ile HDP’de. Onu %18 ile AK PARTİ takip ediyor. CHP’de seçilen milletvekiline göre kadın milletvekili oranı %13. MHP oran olarak %10’u çıkarttığını görüyoruz. İYİ PARTİ kadın vekil sayısında %7 de kaldı.
Kadın bakış açısından seçim neticelerinin listesi eklerde yer alıyor. Partilere ve İllere göre milletvekili sayımız Ek 1’de yer alıyor. 81 ilden sadece 48 il kadın milletvekili çıkardı. Bu iller ve oranları da Ek 2 de yer alıyor. İllerimizin %59’u kadın enerjisi ile temsil edilebilecek. Listeleri gözden geçirdiğimiz zaman görüyoruz ki en iyi kadın neticesi %50 ile Bartın’da. İki milletvekilli çıkarmış Bartın ve birisi kadın diğeri erkek. Tam bir sosyal demokrat Avrupa ülkesi resmi çizmiş durumda Bartın ilimiz.
Pek çok ilde ise hala kadının adı yok. Bunlar: Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çankırı, Çorum, Erzincan, Giresun, Gümüşhane, Iğdır, Karabük, Karaman, Kars, Kastamonu, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kilis, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Rize, Tunceli, Uşak, Yozgat ve Zonguldak. Bu iller kadın vekil ile temsil edilemeyecek olan 33 ilimiz. Bu 33 ile ‘kadın katkıdır’ söylemi ulaşmadı mı, yoksa şans mı gülmedi? Bilmiyorum! İrdelemek gerekiyor.
Ankara, İstanbul ve İzmir’de kadın milletvekili oranı sırasıyla %19, %22 ve %14 oldu.
Parti ve illerine göre kadın milletvekili sayısının dağılımı gördüğümüz Ek 1’deki tabloyu incelediğimizde görüyoruz ki, 52 kadın milletvekili AK PARTİ’den, 19 kadın milletvekili CHP’den, 3 milletvekili İYİ PARTİ’den, 5 kadın milletvekili MHP’den ve 25 kadın milletvekili HDP’den Meclis’e girecek.
Dünya Ekonomik Forum (WEF) 2017 çalışmasında Türkiye kadının politik güçlenmesi açısından 144 ülke içinde 118 inci sırada yer alıyordu. Bu sayı sadece milletvekillerine değil bakanların da oranını içeriyor. Yüzde 17.3 oranı ile 118’nci sıradan yaklaşık 5 ila 10 puan gibi düşme – ya da kadının siyasal güçlendirilmesine diğer ülkelere göre yükselme ihtimalimiz var, Tabi arkamızdaki 118 ile 144 arasındaki ülkelerde ciddi bir değişiklik olmazsa ve de Bakanlar Kurulundaki kadın sandalye sayısının artması gerçekleşirse. Parlementer sayısı gibi bakan sayısı da ülkenin dünya ülkeleri arasındaki kadının siyasal güçlenmesi imkanı sıralamasında yerinin iyileşmesi için önemli bir etken olacak.
KAGİDER’in düzenlediği Kadın Milletvekilleri Buluşmasında dernek olarak beklentimizin kadın konusundaki yasalara ve kadın konularına daha etkin bir kadın vekil katkısı beklediğimizi söylediğimizde, bir vekil bize “Siz bize itaatsizlik mi öğretmeye çalışıyorsunuz? Bize “Genel Başkan ne derse odur!” diye tembih edildi” demişti. İtaatsizlik değil, kadın katkısı beklentisini uzun uzun anlatmıştık. “Tamam! Siz de haklısınız!” denerek toplantı sonlanmıştı.
Kadının bakış açısını kullanarak fiziksel kavgasız bir meclis ve ülke menffatini ilgilendiren konularda yeni yasalarda, tarım politikasında, subvansiyonlarda, girişimciliğin desteklenmesinde, dünya ile entegre olmakta etkin bir parlamento göreceğimizi hayal ediyorum. Minik konular da olsa, Wikipedia ve Uber gibi konularda ülke menfaatinin ne olduğu ciddi tartışılarak çözülebilen ve istihdam dostu bir enerjiye kavuşabilen kararlara dönüşebilmesini diliyorum. Yeni dönemde daha şeffaf kararlar alan bir parlemento olacağını tahmin ediyorum. Torba yasalar ile pek çok şey düzeltilmeye çalışıldı. Ancak, bazen muhalefet, bazen de halk çıkan yasanın ne getirdiğini ne götürdüğünü anlayıp takip edemedi diye düşünüyorum. Bu süratli değişimi uzlaşmacı mutabakata taşımak bizlere dingin bir ülke sağlayabilir.
Tüm vekillerimize bol şans ve başarılar diliyorum.
Ek 1: Parti ve Şehirlere Göre Kadın Milletvekilleri Listesi
1 1 AK PARTİ: Tekirdağ: Çiğdem Koncagül
2 2 AK PARTİ: Trabzon:Bahar Ayvazoğlu
3 3 AK PARTİ: Adana: Jülide Sarıeroğlu
4 4 AK PARTİ: Aksaray: İlknur İnceöz
5 5 AK PARTİ: Ankara: Asuman Erdoğan
6 6 AK PARTİ: Ankara: Lütfiye Selva Çam
7 7 AK PARTİ: Ankara: Zeynep Yıldız
8 8 AK PARTİ: Antalya: Sena Nur Çelik
9 9 AK PARTİ: Balıkesir: Belgin Uygur
10 10 AK PARTİ: Balıkesir: Pakize Mutlu Aydemir
11 11 AK PARTİ: Bolu: Arzu Aydın
12 12 AK PARTİ: Bursa: Emine Yavuz Gözgeç
13 13 AK PARTİ: Çanakkale: Jülide İskenderoğlu
14 14 AK PARTİ: Denizli: Nilgün Ök
15 15 AK PARTİ: Diyarbakır: Oya Eronat
16 16 AK PARTİ: Düzce: Ayşe Keşir
17 17 AK PARTİ: Edirne: Fatma Aksal
18 18 AK PARTİ: Elazığ: Sermin Balık
19 19 AK PARTİ: Erzurum: Zehra Taşkesenlioğlu
20 20 AK PARTİ: Eskişehir: Emine Nur Günay
21 21 AK PARTİ: Gaziantep: Derya Bakbak
22 22 AK PARTİ: İstanbul: Alev Dedegil
23 23 AK PARTİ: İstanbul: Canan Kalsın
24 24 AK PARTİ: İstanbul: Emine Sare Aydın Yılmaz
25 25 AK PARTİ: İstanbul: Fatma Betül Sayan Kaya
26 26 AK PARTİ: İstanbul: İffet Polat
27 27 AK PARTİ: İstanbul: Mihrimah Belma Satır
28 28 AK PARTİ: İstanbul: Müşerref Pervin Tuba Durgut
29 29 AK PARTİ: İstanbul: Ravza Kavakcı Kan
30 30 AK PARTİ: İstanbul: Rümeysa Kadak
31 31 AK PARTİ: İstanbul: Serap Yaşar
32 32 AK PARTİ: İstanbul: Tülay Kaynarca
33 33 AK PARTİ: İzmir: Ceyda Bölünmez Çankırı
34 34 AK PARTİ: Karamanmaraş: Habibe Öçal
35 35 AK PARTİ: Kayseri: Hülya Nergis
36 36 AK PARTİ: Kocaeli: Emine Zeybek
37 37 AK PARTİ: Kocaeli: Radiye Sezer Katırcıoğlu
38 38 AK PARTİ: Konya: Gülay Samancı
39 39 AK PARTİ: Konya: Leyla Şahin Usta
40 40 AK PARTİ: Kütahya: Ceyda Çetin Erenler
41 41 AK PARTİ: Malatya: Öznur Çalık
42 42 AK PARTİ: Manisa:Semra Kaplan Kıvırcık
43 43 AK PARTİ: Mersin: Zeynep Gül Yılmaz
44 44 AK PARTİ: Muğla: Yelda Erol Gökcan
45 45 AK PARTİ: Sakarya: Çiğdem Erdoğan Atabek
46 46 AK PARTİ: Samsun: Çiğdem Karaaslan
47 47 AK PARTİ: Şanlıurfa: Zemzem Gülender Açanal
48 48 AK PARTİ: Sivas: Semiha Ekinci
49 49 AK PARTİ: Tokat: Özlem Zengin
50 50 AK PARTİ: Vildan Yılmaz Gürel
51 51 AK PARTİ: Yalova: Meliha Akyol
52 52 AP PARTİ: Ankara: Arife Polat Düzgün
293 18%
53 1 CHP: Adana: Müzeyyen Şevkin
54 2 CHP: Afyonkarahisar: Burcu Köksal
55 3 CHP: Ankara: Gamze Taşcıer
56 4 CHP: Bartın: Aysu Bankoğlu
57 5 CHP: Bursa: Lale Karabıyık
58 6 CHP: Bursa: Nurhayat Altaca Kayışoğlu
59 7 CHP: Denizli: Gülizar Biçer Karaca
60 8 CHP: Eskişehir: Jale Nur Süllü
61 9 CHP: Hatay: Suzan Şahin
62 10 CHP: İstanbul: Saliha Sera Kadıgil Sütlü
63 11 CHP: İstanbul: Gamze Akkuş İlgezdi
64 12 CHP: İstanbul: Sibel Özdemir
65 13 CHP İstanbul: Emine Gülizar Emecan
66 14 CHP: İzmir: Selin Sayek Böke
67 15 CHP: İzmir: Sevda Erdan Kılıç
68 16 CHP: Kocaeli: Fatma Kaplan Hürriyet
69 17 CHP: Mersin: Nevin Zaimoğlu
70 18 CHP: Samsun: Neslihan Hancıoğlu
71 19 CHP: Tekirdağ: Candan Cüceer
146 13%
72 1 HDP: Adana: Tülay Hatimoğulları Oruç
73 2 HDP: Ağrı: Dilan Dirayet Taşdemir
74 3 HDP: Ankara: Filiz Kerestecioğlu Demir
75 4 HDP: Batman: Ayşe Acar Başaran
76 5 HDP: Batman: Feleknas Uca
77 6 HDP: Diyarbakır: Dersim Dağ
78 7 HDP: Diyarbakır: Remziye Tosun
79 8 HDP: Diyarbakır: Salihe Aydeniz
80 9 HDP: Diyarbakır: Semra Güzel
81 10 HDP: Hakkari: Leyla Güven
82 11 HDP: İstanbul: Dilşat Canbaz Kaya
83 12 HDP: İstanbul: Hüda Kaya
84 13 HDP: İstanbul: Oya Ersoy
85 14 HDP: İstanbul: Pervin Buldan
86 15 HDP: İstanbul: Züleyha Gülüm
87 16 HDP: İzmir: Serpil Kemalbay Pekgözegü
88 17 HDP: Mardin: Ebrü Günay
89 18 HDP: Mardin: Pero Dündar
90 19 HDP: Mersin: Fatma Kurtulan
91 20 HDP: Muş: Gülistan Kılıç Koçyiğit
92 21 HDP: Şanlıurfa: Ayşe Sürücü
93 22 HDP: Siirt: Meral Danış Beştaş
94 23 HDP: Şırnak: Nuran İmir
95 24 HDP: Van: Bedia Özgökçe Ertan
96 25 HDP: Van: Muazzez Orhan
67 37%
97 1 İYİ PARTİ: Ankara: Şenol Bal
98 2 İYİ PARTİ: Antalya: Tuğba Vural Çokal
99 3 İYİ PARTİ: Isparta: Aylin Cesur
43 7%
100 1 MHP: Adana: Ayşe Sibel Ersoy
101 2 MHP: Ankara: Nevin Taşlıçay
102 3 MHP: Aydın: Deniz Depboylu
103 4 MHP: İstanbul: Arzu Erdem
104 5 MHP: Konya: Esin Kara
48 10%
Ek 2: İllere Göre Kadın Milletvekilleri
1) Adana: 4/15= %27
AK PARTİ: Jülide Sarıeroğlu
CHP: Müzeyyen Şevkin
HDP: Tülay Hatimoğulları Oruç
MHP: Ayşe Sibel Ersoy
2) Afyonkarahisar: 1/6 = 17% CHP: Burcu Köksal
3) Ağrı: 1/4 = %25 HDP: Dilan Dirayet Taşdemir
4) Aksaray: 1/4 = %25 AK PARTi: İlknur İnceöz
5) Ankara: 2/13 + 5/11 + 1/12 = 8/36 = %22
CHP: Gamze Taşcıer
HDP: Filiz Kerestecioğlu Demir
AK PARTİ: Lütfiye Selva Çam
AP PARTİ: Arife Polat Düzgün
AK PARTİ Zeynep Yıldız
AK PARTİ: Asuman Erdoğan
MHP: Nevin Taşlıçay
İYİ PARTİ: Şenol Bal
6) Antalya: 2/16 = %12.5
AK PARTİ: Sena Nur Çelik
İYİ PARTİ: Tuğba Vural Çokal
7) Aydın: 1/8 = %12.5 MHP: Deniz Depboylu
8) Balıkesir: 2/9 = %22
AK PARTİ: Belgin Uygur
AK PARTİ: Pakize Mutlu Aydemir
9) Bartın: 1/2 = %50 CHP: Aysu Bankoğlu
10) Batman: 2/5 = %40
HDP: Feleknas Uca
HDP: Ayşe Acar Başaran
11) Bolu: 1/3 = %33 AK PARTİ: Arzu Aydın
12) Bursa: 3/10 + 1/10 = %20
AK PARTİ: Emine Yavuz Gözgeç
CHP: Lale Karabıyık
CHP: Nurhayat Altaca Kayışoğlu
AK PARTİ: Vildan Yılmaz Gürel
13) Çanakkale: 1/4 = %25 AK PARTİ: Jülide İskenderoğlu
14) Denizli 2/8 = %25
AK PARTİ: Nilgün Ök
CHP: Gülizar Biçer Karaca
15) Diyarbakır: 5/12 = %42
AK PARTİ: Oya Eronat
HDP: Salihe Aydeniz
HDP: Remziye Tosun
HDP: Semra Güzel
HDP: Dersim Dağ
16) Düzce: 1/3 = %33 AK PARTİ: Ayşe Keşir
17) Edirne: 1/4 = %25 AK PARTİ: Fatma Aksal
18) Elazığ: 1/5 = %20 AK PARTİ: Sermin Balık
19) Eskişehir: 2/7 = %29
AK PARTİ: Emine Nur Günay
CHP: Jale Nur Süllü
20) Erzurum: 1/6 = %17 AK PARTİ: Zehra Taşkesenlioğlu
21) Gaziantep: 1/14 = %7 AK PARTİ: Derya Bakbak
22) Hakkari: 1/3 = %33 HDP: Leyla Güven
23) Hatay: 1/11 = %9 CHP: Suzan Şahin
24) Isparta: 1/4 = %25 İYİ PARTİ: Aylin Cesur
25) İstanbul: 6/35 + 6/28 + 9/35 = 21/98 =%21
AK PARTİ: Ravza Kavakcı Kan
AK PARTİ: Mihrimah Belma Satır
AK PARTİ: Müşerref Pervin Tuba Durgut
CHP: Gamze Akkuş İlgezdi
CHP: Saliha Sera Kadıgil Sütlü
HDP: Pervin Buldan
AK PARTİ: Fatma Betül Sayan Kaya
AK PARTİ: Serap Yaşar
AK PARTİ: Canan Kalsın
AK PARTİ: İffet Polat
HDP: Oya Ersoy
HDP: Hüda Kaya
AK PARTİ: Tülay Kaynarca
AK PARTİ: Emine Sare Aydın Yılmaz
AK PARTİ: Rümeysa Kadak
AK PARTİ: Alev Dedegil
CHP: Sibel Özdemir
CHP Emine Gülizar Emecan
HDP: Züleyha Gülüm
HDP: Dilşat Canbaz Kaya
MHP: Arzu Erdem
26) İzmir: 2/14 + 2/14 = 4/28 = %14
AK PARTİ: Ceyda Bölünmez Çankırı
HDP: Serpil Kemalbay Pekgözegü
CHP: Selin Sayek Böke
CHP: Sevda Erdan Kılıç
27) Karamanmaraş: 1/8 = %12.5 AK PARTİ: Habibe Öçal
28) Kayseri: 1/10= %10 AK PARTİ: Hülya Nergis
29) Kocaeli: 3/13 = %23
AK PARTİ: Radiye Sezer Katırcıoğlu
AK PARTİ: Emine Zeybek
CHP: Fatma Kaplan Hürriyet
30) Konya: 3/15= %20
AK PARTİ: Leyla Şahin Usta
AK PARTİ: Gülay Samancı
MHP: Esin Kara
31) Kütahya: 1/5 = %20 AK PARTİ: Ceyda Çetin Erenler
32) Malatya: 1/6 = %17 AK PARTİ: Öznur Çalık
33) Manisa: 1/10= %10 AK PARTİ: Semra Kaplan Kıvırcık
34) Mardin: 2/6 = % 33
HDP: Pero Dündar
HDP: Ebrü Günay
35) Mersin: 3/13 = %23
AK PARTİ: Zeynep Gül Yılmaz
CHP: Nevin Zaimoğlu
HDP: Fatma Kurtulan
36) Muğla: 1/7 = %14 AK PARTİ: Yelda Erol Gökcan
37) Muş: 1/4 = %25 HDP: Gülistan Kılıç Koçyiğit
38) Sakarya: 1/7 = %14 AK PARTİ: Çiğdem Erdoğan Atabek
39) Samsun: 2/9 = %22
AK PARTİ: Çiğdem Karaaslan
CHP: Neslihan Hancıoğlu
40) Siirt: 1/3 = %33 HDP: Meral Danış Beştaş
41) Sivas: 1/5 = %20 AK PARTİ: Semiha Ekinci
42) Şanlıurfa: 2/14 = %14
AK PARTİ: Zemzem Gülender Açanal
HDP: Ayşe Sürücü
43) Şırnak: 1/4 = %25 HDP: Nuran İmir
44) Tekirdağ: 2/7 = %29
AK PARTİ: Çiğdem Koncagül
CHP: Candan Cüceer
45) Tokat: 1/5= %20 AK PARTİ: Özlem Zengin
46) Trabzon: 1/6 = %17
AK PARTİ: Bahar Ayvazoğlu
47) Van: 2/8 = %25
HDP: Bedia Özgökçe Ertan
HDP: Muazzez Orhan
48) Yalova: 1/ 3 = %33 AK PARTİ: Meliha Akyol