8 Temmuz 2017’de, Dünya Bankası Grubu, G20 liderlerinin zirve toplantısında, kadın girişimciliğini geliştirmek ve gelişmekte olan ülkelerdeki kadınlara yardım etmek için bir milyar dolardan fazla bir tutara ulaşmayı hedefleyen yenilikçi bir insiyatifin kurulduğu açıkladı. Tesis edilen insiyatifin amacı, finansal aracılar, fonlar ve diğer piyasa aktörleri ile birlikte çalışarak ve donör, hibe finansmanını gibi finansman modellerini, uluslararası finans kuruluşlarını ve ticari finansmanı kaldıraç olarak kullanarak, şimdiye kadar oluşmuş olan 325 milyon doları, bir milyar doları aşan bir tutara ulaştırmak için harekete geçirmektir.
Neden gerekli?
Sermayeye erişimi olmadan bir işi sürdürebilmek veya büyütmek neredeyse imkânsızdır. Tüm dünyada resmi ve kayıtlı işletmelerin sadece yüzde otuzunun kadınlara ait işletmeler olduğu tahmin edilmektedir. Buna karşılık, gelişmekte olan ülkelerdeki kadınlara ait Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler’in (KOBİ’lerin) yüzde yetmişi, finansal kurumlara veya piyasalara ulaşamamakta veya ihtiyaçlarını çözümleyecek yeterli koşullarda finansal hizmeti alamamaktadır. Bu sorunu çözümleyecek finansman tutarının 300 milyar dolarlık bir kredi açığı olduğu hesaplanmaktadır.
Kadın girişimciliğini kısıtlayan başlıca faktörlerin ise sosyal, politik ve ekonomik ağlara, bilgiye ve yüksek değerli pazarlara olan ulaşım ve bağlantı eksikliği olarak belirlenmektedir. Kadın girişimciler, özellikle nüfusun en fakir ilk yüzde kırkı için büyümeyi artıracak ve iş yaratacak, ekonomik gelişmede kritik bir rol oynayacak potansiyele sahiptir.
Bununla birlikte, işletme sahipliği ve gelişimi için yasal, sosyal ve politik engeller dikkate alındığında bir kadın girişimci için işi finanse etmek, sahip olmak ve büyütmek pek çok zorlukla karşı karşıya gelmek demektir. Kadın liderliğindeki işletmeler kar ve büyüme fırsatlarının daha düşük olduğu perakende ve hizmet sektörlerinde yoğunlaşmakta ve nadiren ise inşaat, elektronik veya yazılım gibi daha karlı sektörlerde yer aldıkları görülmektedir.
Sosyal, ekonomik ve politik ağlara erişememek ve bilgi kaynaklarına ulaşım eksikliği de kadın girişimciliğini kısıtlamaktadır. Araştırmalar, erkeklerin iş fırsatlarına, gereken bilgiye ve temaslara erişmelerini sağlayabilen sosyal bağlantıya kadınlara göre daha fazla sahip olduğunu göstermektedir. Bu şekilde, kadınlar başlangıçtan dezavantajlı durumdadırlar. Daha az mesleki bağları, rol modelleri ve iş fırsatlarını uzun vadede olumsuz yönde etkileyebilecek olan mentorluk fırsatları vardır.
Fon nasıl işleyecek?
Kadın Girişimciler Finansman İnsiyatifi (We-Fi), kadın girişimcilerin potansiyelinin ortaya çıkmasına yardımcı olmak için, Dünya Bankası Grubu’nun müşteri ülkelerindeki KOBİ’lere liderlik etmeyi ve sermayeye erişimini iyileştirmeyi, teknik yardım sağlamayı ve kadınları ve kadınları destekleyen projelere ve programlara yatırım yapmayı ve tüm bunları başarmak için bir milyar dolardan fazla finansman sağlamayı amaçlıyor.
We-Fi insiyatifi finansal erişimin önündeki engelleri ortadan kaldırmak ve kapasite geliştirme, ağlara, imkanlara ve danışmanlara erişim, yerel ve küresel piyasalarla bağlantı kurma fırsatları gibi kadınlara yönelik iş ortamını iyileştirmek için çalışacaktır. Aynı zamanda, bu insiyatif, çevreyi güçlendirme olanağı olan ve kadın girişimcilerin pazar olanaklarını artıracak tamamlayıcı kamu ve özel sektör müdahalelerini desteklemeyi de amaçlamaktadır.
We-Fi, bir boşluk doldurmak üzere kuruldu ve kadın girişimcilerin karşı karşıya kaldığı kısıtlamaları ele almak üzere bütüncül bir kamu ve özel sektör yaklaşımını hem taahhüt hem ihtiva eden önemli bir insiyatif olma yolundadır.
We-Fi, kadın girişimcilere yönelik kısıtlamaları ortadan kaldırmaya yönelik, yenilikçiliği ve yeni yaklaşımları teşvik etmek amaçlı özel kaynaklar sağlamak üzere çalışacaktır. Ayrıca, hükümetlerin ve özel sektörün teşvik edecek çalışmalar yapacaktır.
Finansal Aracı Fon (FIF) ise, We-Fi için Dünya Bankası’nın, yönetişim ve verimlilik açısından en iyi uygulamayı sağlamak için bu tür fonları tasarlama ve yönetme konusundaki güçlü sicili çercevesinde çalışacak olan bir fon.
Dünya Bankası, finansal platformu ve bu tür hizmetlerin diğer FIF’ler için sağlanması konusundaki geniş tecrübeleriyle insiyatifin Mütevellisi olarak görev yapacak ve aynı zamanda da Sekretarya görevi de sürdürecektir. Dünya Bankası ve IFC başta olmak üzere çok uluslu kalkınma bankaları, tesis tarafından desteklenecek özel ve kamu sektörü faaliyetlerini önermek için uygulayıcı ortaklar olarak görev yapacaktır. Tahsis kararları İnsiyatife kurucu olarak katkıda bulunanlardan oluşan bir Yönetim Komitesi tarafından verilecektir.
Kimler var ve ne diyorlar?
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump “Bu inanılmaz İnsiyatif dünyanın dört bir yanındaki kadınların ekonomik gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olacak ve Amerika Birleşik Devletleri’nin bu benzeri görülmemiş inisiyatife desktek vermesinden gurur duyuyorum” dedi.
Kanada Başbakanı Justin Trudeau, “Hükümetimiz, kadınların başarılı girişimciler ve liderler olmak için ihtiyaç duydukları araçları elde etmelerinde yardımcı olmaya kararlıdır. Bu önemli insiyatif kadınların ekonomiye ve toplumlarımıza tam olarak katılmaları için ihtiyaç duydukları kaynakları sağlayabilecek ve gelişmekte olan ülkelerdeki kadınların iş yaratmalarına, herkes için çalışan ekonomileri kurmalarına ve başarıda gerçek ve adil bir şansa sahip olmalarına yardımcı olacak” dedi.
Almanya Başbakanı Şansölye Merkel ise “Bu insiyatifin kadın girişimciliğine gerçek katma değer sunacak olmasından dolayı mutluyum. Özellikle Dünya Bankası Başkanı Jim Yong Kim ve Ivanka Trump ve bu insiyatif için çalışmış olan diğer herkese içtenlikle teşekkür ederim. Kadın Girişimcileri Finans İsnsiyatifi örneğinden G20’nin yalnızca iki günlük bir zirve olmadığını ve G20’nin bir süreç olduğunu görüyoruz ve Jim Kim liderliğinde gerçekten değerli ve üretken yatırımlar olacağından en ufak bir şüphem yok” dedi.
Biraz da dedikodu: İnsiyatif fikrini başlatmasına yardımcı olmuş ve kadın girişimciliği konusunda güçlü bir savunuculuk yapmış olsa da, Başkan Danışmanı Ivanka Trump’ın insiyatifde başka hiçbir operasyonel rol almayacağı ya da fon toplama konusunda da çalışmayacağı belirtildi.
Japonya Başbakanı Shinzo Abesaid: “Kadınların topluma aktif katılımı ekonomi için temel direklerden biridir. Kadınların yetkilendirilmesi ve liderliği, organizasyonları ve toplumları çeşitlendirip canlandırıyor, bu insiyatif kadınların parlamasını ve toplumda yer edinmesini vaat ediyor”dedi.
Dünya Bankası Grubu Başkanı Dr. Jim Yong Kim, “Kadınların ekonomik yetkilendirilmesi, aşırı yoksulluğu sona erdirmek için gereken kapsayıcı ekonomik büyümeyi gerçekleştirmek açısından kritik bir önem taşıyor. Bu yeni insiyatif gelişmekte olan ülkelerdeki kadın girişimciler ve kadınlara ait firmalar için yeni fırsat kapıları açmak ve hem kamu hem de özel sektörü bu yöne taşımak için benzeri görülmemiş bir fırsat sunuyor” dedi.
Kadın Girişimciliği Finans İnsiyatifi (We-Fi), Avustralya Kanada, Çin, Danimarka, Almanya, Japonya, Hollanda, Norveç, Suudi Arabistan, Güney Kore, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler’in verdiği destekle G20’nin Almanya Başkanlığı döneminde kuruldu ve Dünya Bankası Grubu’nun derin tecrübesi ve performansına emanet edildi.
We-Fi, ülke düzeyindeki reformları ve özel yatırımları hizalamak, kadınların sahibi olduğu ve yönettiği firmaları başlatmak ve büyütmek için nelerin işe yaradığı konusunda öğrenilen dersleri oluşturmak ve uygulamak, kamu ve özel sektörden önemli verileri toplamak için bir platform oluşturması yönündeki halihazır çabalardan farklıdır. We-Fi, yeni alanlara ulaşırken, büyümenin daha önceki dönemlerinde kadın liderliğindeki işletmeleri desteklemek ve öz sermaye ve sigorta hizmetlerine erişimi açmakla birlikte, çevreyi güçlendiren ve kadınlara ait işletmeler için pazar olanaklarını artıracak şekildeki tamamlayıcı kamu sektörü müdahalelerini de desteklemeyi amaçlamaktadır.
Sonuçta, kadın girişimciliğini konusunda bu ölçekte ortaya çıkan W20, G20 ve Dünya Bankası merkezli bir ilk insiyatif olan Kadın Girişimciler Finans İnsiyatifi (We-Fi), kadının sermayeye erişimi iyileştirmek, teknik yardım sağlamak, yatırım yapmak için bir milyar dolardan fazla finansman sağlamak için çalışacak, kadın sahipliğindeki ve kadın liderliğindeki KOBİ’leri destekleyen programlar ortaya çıkaracaktır.
Buraya kadar olan bilgi basın bültenleri ve muhtelif açıklamalar kaynaklı bilgiler ile benim yorumlarım idi.
Bir anektod
Sırada benden bir anektod var: KAGİDER Başkanı olarak bir uluslarası fonun kredi koşulu olarak kadın girişimcilere öncelik verilmesini fırsat bilerek, bu fondan fon almış bir bankanın genel müdürünü ziyaret etmiş ve bu fonun kadınlar için fark yaratmasını sağlayın ve lütfen yarattığınız farkı ölçün ve paylaşın demiştim.
Banka Genel Müdürü ise, bana aksi bir erkek bakışı fırlatarak, “Gülden Hanım! Bankaların öncelikli işi fonlarına karlı neticeler getirmektir. Biz kadın girişimci ve erkek girişimci diye bir ayırım ile uğraşamayız!… Bakarız, şirketin ortakları arasında şirketin başında olan kişinin kızı ve eşi varsa, kadın sahiplik kriteri sağlanmıştır deriz ve krediyi veririz. Yoksa da, öneririz. Eşinizi ve kızlarınıza veya kızlarınızdan birinine ufak bir pay verin deriz. Ve böylelikle şekil şart sağlanmış olur ve veririz krediyi!.. Bizim için esas olan kredinin karlılığıdır!” diye bir güzel şarta karşı hile veya hülle dersi vermişti bize.
Ben de “Ben kendim de her yeri karlılık ilkesi ile yönettim, ama kanımca bir banka olarak başka sorumluluklara da yer ayırabilmelisiniz. Ayrıca, sizin karlılığınız da uzun dönemde maalesef çok gerçekci görünmüyor. Sahipleri erkek olan şirketlere verdiğiniz krediler bir türlü geri dönmüyor ve siz de banka olarak bu kredileri yeniden ve yeniden, hem de büyüterek, aynı kişilere vermek durumunda kalıyorsunuz” dedim. “Oysa, kadınlar ise aldıkları krediyi çoklukla geri ödüyorlar!” dedim. Hepsini bir nefeste söylemeyi başarmıştım.
Netice olarak, kuralı az bükerek, kadın girişimcinin finansa erişimi yine sekteye uğratılabiliyordu.
Ne yapacağız?
Sonuçta, tesis edilen bu yeni insiyatifin ve fonun en iyi şekilde yönetilmesi gerek. Oluşan fon kadınlar için çok büyük bir fırsat ve bunun için tüm kadınlar olarak hep birlikte başarısı için çalışmamız lazım.
Dr. Gülden Türktan