Kitap Seçimimiz
İlham Veren Kitaplar: Jale İnan, Bir Bilim Kadını
Türkiye’nin İlk Kadın Arkeoloğu olan Jale İnan’ı oğlu Hüseyin İnan’dan Dinliyoruz
Jale İnan, Afet İnan değil, çoğu zaman karıştırabiliyor olduğunu gördüm. Afet İnan hanım sosyolog ve tarihçi, Dil Tarih Coğrafya fakültesinde Ankara’da devrim tarihi kürsüsünü kuran hoca ve Atatürk’ün manevi evladı. Filmlerde Florya köşkünde Atatürk ile görünen küçük kız.
Jale İnan ise ilk kadın arkeolog. Bu yazıdaki konumuz Jale İnan.
Liderlik kitabı yazdım ve yıllarca kendi çapımda liderlik yaptım. Lider yetiştirmeye çalıştım. En çok soru aldığım konu da liderlik yaptığım işler için “nasıl yaptın sen onu veya o işi nasıl yaptınız siz?” Hangi çekimle sorarsanız sorun insanların liderlik konusunu daha iyi anlamaya ihtiyacı olduğunu hissediyorum.Sıklıkla bana soru şu: kimse sizi itelemeden bu liderlik yoluna nasıl çıktınız? Oysa, liderlik kendi yolunu çizmeyi de gerektirir.
Jale İnan 1914 yılında doğmuştur. Babası Aziz Ogan Osman Hamdi Bey tarafından yetiştirilmiş bir müzecidir. Kariyer olarak Jale Hanım arkeolojiyi seçiyor. Ancak ülkede Arkeoloji eğitimi yok. 1934 yılında Berlin üniversitesinde okuma hakkı kazanıyor ve tereddüt etmeden gidiyor. İkinci dünya savaşı 1939 ve 1945 yılları arasında olduğu hatırlanırsa ve de Hitler’in savaş öncesi yaptıkları hatırlanırsa Jale Hanımın cesareti inanılmaz olduğu belki net anlaşılabilir. Zamanın Maarif Vekâleti “savaş başladı, dönebilirsiniz” diyor ve Jale İnan Almanya da kalmayı tercih ediyor. Hatta, Bakanlığa “riski kabul ediyorum” diye de kağıt imzalıyor.
Jale İnan 1934 – 1943 yılları arasında hem üniversite eğitimini hem de doktorasını sığınaklarda ders çalışarak Almanya’da tamamlıyor ve ülkeye dönüyor.
Gelelim liderlik boyutuna, liderlik için kişilere yaptığınız liderlikten önce, kendimize yaptığınız liderliktir. Ve bu çok önemlidir. Sadece bu nedenle liderlik okumak değerlidir. Jale İnan Almanya’da okuma süreci içinde fotoğrafçılık eğitimi ve ata binme eğitimi alıyor. Bu da kanımca inanılmaz bir öngörü, kendisine yaptığı yatırım ve liderlik. Arkeolog olacaksa her ikisine de ihtiyacı var. Aynı zamanda arkeolog olma kararı da o derece kesin olduğu anlaşılıyor.
Türkiye gelince ilk görev aldığı kazı yeri Perge ve o zaman Perge’ye ulaşım sadece atla mümkün.
Perge kazısında Yorgun Herkül heykelinin buluyorlar ama heykelin alt parçası gece çıkarılarak yurt dışına kaçırılıyor. Yıllar sonra heykelin alt parçasını buluyor ve ispat için ikinci seyahatini ve kalıp maliyetini cebinden karşılayarak Boston’a gidiyor ve heykelin bulunmuş olanın eksik parçası olduğunu ispatlıyor. Heykel ise ülkeye ancak ölümünden sonra dönebiliyor. Bu da sürdürülebilir kadın liderliği kanımca. Başarısı vefatından sonra da devam ediyor.
Huzur içinde yatsın.
Gülden Türktan
Eylül 2024